Badanie Wody - Parametry Chemiczne
Jak wskazano w wytycznych WHO
znaczna liczba poważnych problemów zdrowotnych może wystąpić w
wyniku chemicznego zanieczyszczenia wody do picia. „Obawy
dotyczące zdrowia związane z zanieczyszczeniem chemicznym wody do
picia różnią się od tych związanych ze skażeniem
mikrobiologicznym. Istnieje kilka substancji chemicznych
zanieczyszczających wodę, które mogą prowadzić do problemów
zdrowotnych wynikających z pojedynczego narażenia, z wyjątkiem
groźnego przypadkowego zanieczyszczenia dostarczanej wody”.1
Mętność
Mętność
jest odwrotnością przezroczystości. Mętność wody może być
spowodowana obecnością w niej: gliny, iłów, związków żelaza,
manganu, substancji humusowych, planktonu, mikroorganizmów - cząstek
mineralnych i organicznych. Mętność ma znaczenie dla jakości wody
pod względem mikrobiologicznym – często podwyższonej mętności
towarzyszą przekroczone wskaźniki mikrobiologiczne. Mętności
powoduje pogorszenie cech organoleptycznych wody.2
Barwa
Barwa wyrażona jest w mg Pt/dm3. Jest to cecha optyczna wody i dlatego
oznacza się ją po przesączeniu próbki, tak aby pomiar wskazywał
na zawartość substancji, odpowiedzialnych za kolor wody. W
rozporządzeniu3
barwa znajduje się w grupie „wymagania organoleptyczne i
fizykochemiczne”, z dopuszczalną wartością – 15 mg Pt/dm3.
Podwyższoną barwę wody powodują najczęściej związki manganu i
żelaza oraz substancje humusowe (naturalne związki organiczne).
Barwa ma głównie znaczenie wizualne, gdyż nieprzyjemnie korzysta
się z wody, która nie jest bezbarwna.
Zapach i
smak wody
Zapach
i smak, według rozporządzenia3,
powinien być akceptowalny.
Czasem, w wynikach analizy,
można znaleźć dodatkowe informacje, np. literowe: R – roślinny,
G – gnilny, S – specyficzny i skala od 0 (brak zapachu) do 5
(bardzo silny). Spotkamy się również określeniami, tj. jak:
zapach siarkowodoru, ropopochodne, żelazisty. Jednak najczęściej
jest to krótka informacja, że zapach jest akceptowalny lub
nieakceptowalny. Nieakceptowalny może być wywołany przez obecność
różnych substancji. Niekiedy jest dokuczliwy w większym
stopniu w ciepłej wodzie. Najlepiej, jeśli woda nie posiada
żadnego zapachu.
Żelazo
i mangan
Wody
podziemne najczęściej charakteryzują się podwyższoną
zawartością żelaza i manganu. Zawartość żelaza zmienia się od
ilości śladowych do kilkudziesięciu mg/dm3, natomiast manganu –
od ilości śladowych do kilku mg/dm3. Normy wg rozporządzenia to:
200 μg/dm3 żelaza, mangan – maksymalnie 50 μg/dm3. W praktyce
najczęściej spotyka się zawartość żelaza nie przekraczającą
10 mg Fe/dm3. Bardzo uciążliwa staje się zawartość żelaza przy
wartości około 30 mg Fe/dm3. Mangan, mimo że jest go przeważnie
mniej niż żelaza, jest trudniejszy do usunięcia i znacznie
bardziej szkodliwy. Najczęściej nie ma go więcej niż 1 mg Mn/dm3,
jednak zdarzają się wody z ponad 2 mgMn/dm3.2
Duża
ilość związków żelaza i manganu w wodzie do picia
nadaje jej specyficzny zapach oraz smak.
Żelazo brudzi armaturę (wanny, umywalki itp.), pranie na kolor
brązowożółty, mangan – na bardziej czarny. Powstające w rurach
osady, szczególnie żelaziste, zmniejszają ich światło, powodując
duże straty energii. Ponadto w zalegających osadach w sieci
rozwijają się bakterie, które mogą wtórnie zanieczyszczać
wodę.4
Duże ilości manganu
spożywane przez dłuższy okres mogą powodować choroby układu
nerwowego.
Odczyn
pH
W rozporządzeniu3
wskaźnik ten nazwano stężeniem jonów wodoru. Przyjmuje się, że
woda
przeznaczona do picia powinna mieć pH z przedziału 6,5 do 9,5.
Woda podziemna najczęściej
spełnia ten warunek. Wskutek różnych procesów pH wody się
zmienia. Odchylenia występują tylko w kierunku zbyt niskiego
pH, co najczęściej związane jest z obecnością w wodzie
rozpuszczonego dwutlenku węgla. pH odgrywa ważną rolę nie tylko
pod kątem dobrego odczynu, np. dla naszej skóry, ale również ma
znaczenie technologiczne, szczególnie w procesach usuwania
żelaza i manganu.
Odczyn
ma również wpływ na smak wody: woda o wartości pH 8 posiada mdły
smak, przy wyższym pH dostrzegalny staje się mydlany posmak. Woda
posiada orzeźwiający smak, gdy jej wartość pH jest poniżej 7,5 a
jednocześnie jest chłodna i zawiera wystarczającą ilość
dwutlenku węgla (około 10 mg/dm3 i więcej). Należy jeszcze
wspomnieć, że pH wpływa również na właściwości korozyjne wody
w stosunku do różnych materiałów, z których wykonane są
instalacje.5
Twardość
Zalecana
wartość twardości ogólnej mieści się w bardzo szerokich
granicach od 60 do 500 mg CaCO3/dm3. Najczęściej zaleca się do
użytku domowego, dolną granicę normy, czyli około 60 mg
CaCO3/dm3.Twarda woda to taka która zawiera wysokie stężenie soli
wapnia i magnezu. Woda twarda będzie pozostawiała osady (np. na
wylewkach, bateriach), kamień w czajnikach, na grzałkach pralki,
zmywarki itp. Przy myciu zużywa się więcej kosmetyków i
detergentów. Z drugiej strony zbyt miękka woda może być powodem
niedostatecznego efektu prania bielizny, potrzeby zużywania większej
ilości wody do spłukiwania detergentów i kosmetyków. Jeśli
chodzi o spożycie wody to nasze zdrowotne i smakowe preferencje mogą
być inne – niektórym służy i smakuje wada bardziej miękka,
innym o większym stopniu twardości.
Utlenialność
Wyraża
się w jednostkach mg O2/dm3, z tego względu, iż podczas badania
określa się ile tlenu, zanieczyszczenia w wodzie, pobrały (do
swojego utlenienia) z nadmanganianu potasu, który został użyty do
oznaczenia. Utlenialność– ChZT – Mn, indeks nadmanganianowy to
właściwie bardzo ważny wskaźnik opisujący w sposób umowny,
zawartość związków organicznych w wodzie (dodatkowo również
związków, które się łatwo utleniają). Maksymalna wartość w
wodzie do spożycia wynosi 5 mg O2/dm3.
Chlorki
i siarczany
Maksymalną
zawartość tych jonów określa się jako 250 mg/dm³ zarówno dla
chlorków, jak i dla siarczanów. Powszechnie występują
w wodach naturalnych. Praktycznie nie ma dobrych metod usuwania
z wody chlorków i siarczanów w warunkach domowych,
ale z drugiej strony praktycznie nigdy nie ma takiej potrzeby.
Chlorki
i siarczany mają głównie znaczenie w ocenie charakteru
korozyjnego wody.
Azot
amonowy (amoniak)
Woda
przeznaczona do spożycia może maksymalnie zawierać 0,5 mg
NH4+/dm3. Przy czym jeszcze stosunkowo do niedawna obowiązywała
norma 1,5 mg NH4+/dm3 dla wód niechlorowanych. Obecność azotu
amonowego (jonu amonowego) może być wynikiem naturalnych procesów
rozkładu materii roślinnej lub może świadczyć o zanieczyszczeniu
ściekami. Tylko ten drugi rodzaj może budzić zastrzeżenia. O tym,
że woda mogła zostać zanieczyszczona ściekami będzie świadczyła
jednocześnie wysoka utlenialność, podniesione stężenie innych
form azotu czy wzrost liczby bakterii.
Azotany
i azotyny
Woda
nie może zawierać azotanów więcej niż 50 mg NO3-/dm3, a azotynów
nie więcej niż 0,50 mg NO2-/dm3. Dodatkowy warunek to azotany/50 +
azotyny / 3 ≤ 1. Usuwanie
azotanów w warunkach domowych jest trudne.
Azotany pojawiają się w wodach podziemnych w rezultacie procesów
mineralizacji materii organicznej i procesów nitryfikacji oraz z
niektórych łatwo rozpuszczalnych minerałów, a także na skutek
intensywnego nawożenia oraz zanieczyszczenia odciekami z szamb.
https://www.lento.pl/u/yUAv
1
Woda
przeznaczona do spożycia przez ludzi, Kompendium red. A. Kamińska,
A. Strzemieczna, Inspektorat Sanitarny W-wa, wrzesień 2018.
2
https://www.czystastudnia.pl/badanie-wody/opis-badanych-parametrow
3
Rozporządzenie
Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody
przeznaczonej do spożycia przez ludzi
(Dz. U. z 2017.2294 z dnia 2017.12.11).
4
https://budujemydom.pl/instalacje/woda-i-kanalizacja/a/11709-jakie-sa-wskazniki-badania-jakosci-wody
5
https://www.wodawdomu.pl/opis-badanych-parametrow